„Litofania – co w duszy się kryje. Uważność w relacji z samym sobą. Tworzenie obrazów dzięki unikatowej technice zdobienia porcelany”
Ukazanie kondycji młodych twórców w drodze procesu twórczego, w delikatnym materiale, jakim jest porcelana - taki cel postawiła przez młodzieżą szkoły plastycznej Aleksadra Biedka, nauczycielka prowadząca.
Projekt rozpoczął się we wrześniu 2023 roku. Nauczycielka nawiązała kluczowe dla jakości projektu partnerstwa z Polskimi Fabrykami Porcelany "Ćmielów" i "Chodzież" S.A. z siedzibą w Ćmielowie, w woj. świętokrzyskim oraz z artystką Ewą Szlachetką-Depak.
19 września 2023 roku w Ćmielowie odbyły się pierwsze warsztaty litofanii. Przeprowadziła je Ewa Szlachetka-Depak. W warsztatach brała udział młodzież z trzecich i czwartych klas specjalizacji ceramika artystyczna oraz uczniowie klas piątych, którzy mieli okazję po raz pierwszy odwiedzić fabrykę porcelany w Ćmielowie. Odbył się również wykład na temat techniki zdobienia porcelany - litofanii, otwarty dla zainteresowanych uczniów i nauczycieli. W czasie wykładu uczniowie mogli zapoznać się z twórczością artysty i projektanta Romana Szlachetki związanego z fabryką porcelany w Ćmielowie. O artyście, opowiadały córka rzeźbiarka Ewa Szlachetka-Depak i siostra artysty Małgorzata Szczygieł, założycielki Fundacji Litofania im. Romana Szlachetki.
Warsztaty litofanii z Ewą Szlachetką-Depak, artystką rzeźbiarką
W październiku 2023 roku odbyły się dwa spotkania wprowadzające do rzeczywistego projektowania. W ramach warsztatu projektowego młodzież obejrzała film o technikach medytacyjnych. Uczniowie poszukiwali również odpowiedzi na postawione przez nauczycielkę prowadzącą pytanie: „Co słychać u Ciebie?”
Film o życiu i twóczościu Romana Szlachetki w kontekście techniki litofanii
Pierwsze autorskie prace uczniów wykonane w technice litofanii
W listopadzie 2023 roku uczestnicy pracowali z formami gipsowymi, z których powstawały płytki z wosku. Działanie pomogło testować tworzywo, jego kruchość i transparentność. Powstały również odlewy gipsowe i pieczątki z alfabetem. W trakcie procesu projektowania zespół uznał, że przekształci pomysł pieczątek z gotowymi tekstami w pieczątki pojedynczych liter alfabetu.
W dniach 13-16 listopada odbył się drugi wyjazd warsztatowy do Ćmielowa. Uczniowie realizowali projekty indywidualne i grupową instalację z porcelanowych płytek.
Po drodze do fabryki porcelany młodzież zwiedziła ruiny Zamku Krzyżtopór w Ujeździe - to ważny obiekt, znajdujący się w kanonie historii sztuki, który przed maturą uczniowie bardzo chcieli zobaczyć na żywo.
"W Ćmielowie pierwszego dnia intensywnie przygotowywaliśmy stanowiska pracy, zapoznawaliśmy się z zasadami BHP. Opiekunem grupy poza nauczycielkami była edukatorka Fabryk Ewa Marcinkiewicz, której zaangażowanie było nieocenione. Następnie zwiedzaliśmy fabrykę, poznając wszystkie etapy produkcji zarówno od strony projektowej po technologiczną", wspominają uczennice, biorące udział w projekcie.
Uczniowie mieli również okazję porozmawiać z głównym projektantem Fabryk Mariuszem Wolińskim. Najważniejszy był jednak sam proces pracy w porcelanie. Uczniowie szybko nawiązali dobre relacje z pracownikami, którzy chętnie dzielili się wiedzą i pokazywali jak poprawnie wykonać kolejne kroki w skomplikowanym procesie.
"Porcelana jest bardzo wymagającym tworzywem, powstało wiele odlewów i próbek z których część uległa zniszczeniu. Był to ważny etap nauki pracy z tworzywem" - opowiada Aleksandra Biedka, nauczycielka prowadząca.
W czasie pobytu w Fabrykach dołączyła do uczniów Ewa Szlachetka-Depak, która znając sposoby pracy swojego Taty, pomogła wykonać mieszaninę masy ze szkliwem o odpowiednim składzie do litofanii.
"Udało się również wypalić próbki, dzięki czemu mogliśmy zobaczyć gotowe efekty naszych litofanii. To było niesamowite!" - mówią uczennice.
Praca wykonana w technice litofanii
W czasie wyjazdu młodzież odwiedziła również Muzeum Historyczno-Archeologiczne oddział w Pałacu Wielopolskich w Częstocicach.
"Mieści się tam kolekcja porcelany produkowanej w Ćmielowie od czasu powstania fabryki do współczesności. Zależało nam na tym, aby uczniowie poznali historyczne wzory Porcelany Ćmielowskiej, jak również spotkali się z twórczością artystów działających współcześnie na różnych polach sztuki. Dlatego kolejnym miejscem do którego udaliśmy się, było BWA Ostrowiec. Mieszczące się w starym browarze, gdzie zobaczyliśmy wystawę Perspektywa mieszka w ciele autorstwa Jakuba Ciężkiego i Lidii Kot" - mówi Aleksandra Biedka, nauczycielka prowadząca.
"Tuż przed świętami dotarła do szkoły przesyłka z Fabryk w Ćmielowie, z naszymi wyrobami. To był najpiękniejszy prezent! - opowiadają uczennice.
W czasie ferii zimowych 10 osobowa grupa wraz z nauczycielkami wzięła udział w kolejnym wyjeździe na warsztaty w Fabrykach Porcelany. Zespół zabrał ze sobą wykonane w szkole formy i na miejscu w Fabrykach wykonywał odlewy. Dyplomantki wykonywały elementy do swoich prac, a młodsi uczniowie wykonywali odlewy litofanii z wszystkich przywiezionych form. Ewa Marcinkiewicz zaproponowała również możliwość odlewania kubeczków z form fabrycznych oraz zdobienie porcelany kalkami i farbami naszkliwnymi. Uczniowie zwiedzili Fabryki przemieszczając się z odlewni do działu zdobnictwa.
W marcu 2024 roku odbył się ostatni wyjazd do Fabryk Porcelany. Warsztat był skupiony wokół detalu i zdobień. Uczennice klasy 4 szkliwiły kubki, formy kwiatów róży i liści. Dyplomantki pracowały nad swoimi dziełami. Szkliwione prace trafiały bezpośrednio do pieca, na wypał trzeba było czekać 7 godzin. W tym czasie Ewa Marcinkiewicz udostępniła uczniom stanowiska zdobienia porcelany, gdzie powstały autorskie dekoracje w oparciu o fabryczne kalki.
Realizacja instalacji zbiorowej w szkole odbywała się od 7 do 15 marca 2024 roku. Porcelanowe płytki zostały przekształcone w rodzaj lampionów ze światłem elektrycznym, dającym właściwy efekt rozświetlenia.
Instalacja zbiorowa prezentowana na wystawie szkolnej w PLSP w Nowym Wiśniczu
Detal instalacji z przykładem użycia liternictwa
Podświetlony detal instalacji
Prezentacja prac z każdego etapu realizacji projektu
Aleksandra Biedka, nauczycielka prowadząca projekt opowiada o pracy z nowym tworzywem
Podświetlone detale instalacji zbiorowej
Film z realizacji projektu
Projekt będzie mieć swoją kontynuację. Już w Fabrykach powstały pomysły na kolejny wyjazd wychodzące z inicjatywy uczniów. Aleksandra Biedka i Magdalena Potaczek- Szwed napisały kolejny projekt edukacyjno-artystyczny, pt. „Określ granicę marzenia- stwórz mapę w skali 1:1 prowadzącą od idei do zmaterializowanego obiektu - własnego naczynia”, który został nagrodzony w VI edycji Ogólnopolskiego Konkursu Programu Grantowego „Wena” Fundacji Rodziny Staraków pt. „Mapa w skali jeden do jednego”. Projekt będzie kontynuować realizacje w technologii litofanii, poszerzone o własne projekty uczestników.
MEDIA
https://bochniazbliska.pl/wydarzenia/nowy-wisnicz-w-czwartek-dzien-otwarty-w-plsp/
NAUCZYCIELKA PROWADZĄCA
Aleksandra Biedka, nauczycielka rzeźby i renowacji elementów architektury. Od lat prowadzi pozalekcyjne zajęcia z rzeźby. W ostatnim czasie podjęła współpracę z Polskimi Fabrykami Porcelany Ćmielów i Chodzież S.A., realizując własne projekty rzeźbiarskie. Z tej współpracy narodził się pomysł zorganizowania wyjazdu do Fabryk Porcelany dla grupy zainteresowanych uczniów PLSP Nowy Wiśnicz.
