“Kinestezje”
Źródeł inspiracji i emanacji projektu gronowskiego plastyka „Kinestezje” należy szukać w dojrzałych teoriach uznanych twórców sztuki konceptualnej. Przypomnijmy, że IV edycja Konkursu Programu Grantowego „Wena” pt. „Sztuka naprawiania świata”, nawiązywała do twórczości Jerzego Ludwińskiego, krytyka i pisarza, miłośnika sztuki konceptualnej. Artysta porównywał w latach 70. XX wieku sztukę do kleju. Sztuka łączy ze sobą różne, na pozór nieprzystające do siebie elementy, wypełnia szczeliny, sprawia, że nasze życie jest pełne niespodzianek. Projekt „Kinestezje” rozszerzył spectrum „rażenia” i miał na celu zaprezentowanie uczniom znacznie więcej sylwetek artystów, ich koncepcji i nurtów konceptualnych w polskiej i zagranicznej sztuce współczesnej. Projekt zakładał krytyczne poznanie koncepcji Jerzego Ludwińskiego, Yoko Ono, Josepha Kosutha, Josepha Beuysa, Wandy Gołkowskiej, Edwarda Krasińskiego, Tadeusza Kantora, Romana Opałki, Andrzeja Szewczyka, Krzysztofa Wodiczko etc.
Istotnym elementem projektu były wizyty studyjne skupione na poznaniu zbiorów i profilu wystawienniczego instytucji takich jak: Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka i Galerii - Pracowni Tadeusza Kantora w Krakowie, Galerii Bunkier Sztuki.
Wśród kluczowych efektów projektu można wskazać na twórczą refleksję na temat kryzysu relacji i sposobów naprawiania świata sztuką; pogłębienie świadomości strategii towarzyszących procesowi twórczemu przy tworzeniu szkiców i fotografii podczas pleneru w Krakowie; wykonanie projektów współczesnej interpretacji „Kinestezjonu”* Wandy Gołkowskiej; stworzenie wystawy dokumentującej przebieg twórczego procesu uczestników projektu, obejmującej szkice konceptualne, nagrania, materiał dokumentacyjny oraz podjęcie próby wykonania instalacji inspirowanych „Kinestezjonem”. Na przełomie września i października 2022 roku uczniowie zostali poinformowani o możliwości uczestnictwa w projekcie, jedgo idei, celach i założeniach. Chętni zostali zrekrutowani. Następnie zespół projektowy omówił plan warsztatów i wizyt muzealnych, w tym wyjazdu do Mocaku w Krakowie.
W projekcie wzięło udział 10 uczennic, głównie z klasy II i III. - To bardzo różnorodna grupa pod względem zainteresowań i charakterów. Dzięki temu w pełni skorzystalismy z szansy na wymianę doświadczeń, energii i pomysłów - opisywała Paulina Łuczak.
Od stycznia do maja 2023 roku odbyło się 5 spotkań warsztatowych dotyczących sztuki konceptualnej, prowadzonych przez Paulinę Łuczak. W tym okresie młodzież pracowała również nad swoimi pracami i projektami pod opieką Małgorzaty Olewnik, nauczycielki podstaw projektowania i multimediów.
Warsztaty dotyczące sztuki konceptualnej prowadzone przez Paulinę Łuczak
Podczas działań projektowych poddawaliśmy refleksji sam proces twórczy, by zrozumieć, że SZTUKA TO MYŚLENIE. Czyli proces dochodzenia do pomysłu jest równie ważny, a być może nawet ważniejszy niż ostateczna materializacja ukończona, wystawiona i sygnowana praca plastyczna.
Paulina Łuczak, nauczycielka prowadząca
W maju szczególny nacisk został położony na montaż prac i ich prezentację podczas szkolnych Drzwi Otwartych.
22 maja 2023 odbyło się uroczyste podsumowanie projektu. Młodzież oprowadzała gości i publiczność po swojej wystawie, udzielała autorskiego komentarza do prac i odpowiadała na pytania.
- Było to dla nas bardzo wzruszające i pełne emocji wydarzenie - komentowały uczennice biorące udział w projekcie. Twórczynie uczyły się prezentacji własnych koncepcji artystycznych, trenowały opowieść o inspiracjach, celach i założeniach, które towarzyszyły powstawaniu prac. Udało się pokonać tremę i podzielić z odbiorcami własnymi przemyśleniami.
Ostatni etap projektu stanowił wyjazd edukacyjny do Krakowa w drugiej połowie czerwca 2023 r. (15-19.06.2023).
Podczas tej wizyty studyjnej obfitującej w spotkania z różnorodnością form i postaw artystycznych w sztuce uczniowie odwiedzili: Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora – Cricotecę, Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Muzeum Narodowe w Krakowie, Odział MNK – Kamienicę Szołayskich, Galerię Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Muzeum Stanisława Wyspiańskiego, Dom Józefa Mehoffera.
Zespół projektowy uczestniczył w lekcjach muzealnych, warsztatach i oprowadzaniu po wystawach. Młode artystki zapoznały się z dorobkiem Tadeusza Kantora i artystów – konceptualistów oraz twórców Młodej Polski. W Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora – Cricotece wzięły udział w cyklu warsztatów, który pozwolił po raz kolejny „otworzyć się” na niekonwencjonalne, konceptualne praktyki twórcze. Jak w zupełnie inny sposób poddać refleksji w swoich pracach czas, gest, uważność, barwę, obecność, dotyk, ruch, ciało, przedmioty, zależności między elementami?
W trakcie projektu zostało stworzone 9 konceptualnych prac prezentowanych podczas szkolnych Drzwi Otwartych oraz Uroczystego Podsumowania Projektu.
Praca Aleksandry Malewicz i Justyny Łojewskiej z kl.III to partycypacyjna kolorowanka,
która miała zmobilizować odbiorców do działania.
Ta prosta forma zadaje również filozoficzne pytanie o to,
czy sztuka to tworzenie czy odtwarzanie?
Praca Aleksandry Malewicz i Justyny Łojewskiej z kl.III to partycypacyjna kolorowanka,
która miała zmobilizować odbiorców do działania.
Ta prosta forma zadaje również filozoficzne pytanie o to,
czy sztuka to tworzenie czy odtwarzanie?
Praca Elizy Wojtanowskiej z kl. II "Ciała idealne" jest refleksją na temat naszych społecznych przekonań dotyczących atrakcyjności fizycznej. Eliza wykorzystuje koncepcję ready made, fotografie i lustra, by przypomnieć, że "ideał" to konstrukt. Każde ciało jest idealne.
Praca Elizy Wojtanowskiej z kl. II "Ciała idealne" jest refleksją na temat naszych społecznych przekonań dotyczących atrakcyjności fizycznej. Eliza wykorzystuje koncepcję ready made, fotografie i lustra, by przypomnieć, że "ideał" to konstrukt. Każde ciało jest idealne.
Julia Tomczak z kl.III w swojej instalacji stawia pytanie, czy przedmioty mogą opowiadać historie swoich właścicieli i rzuca wyzwanie wyobraźni widza?
Julia Tomczak z kl.III w swojej instalacji stawia pytanie, czy przedmioty mogą opowiadać historie swoich właścicieli i rzuca wyzwanie wyobraźni widza?
Karolina Horoszko z kl. II posługuje się mocnym, nieco radykalnym performensem, by przypomnieć o tym, że w każdej chwili na świecie łamane są prawa człowieka. Czy możemy coś zrobić, by temu przeciwdziałać?
Kinga Kluczkowska z kl. III zaprasza wyobraźnię widza do snucia utopijnej wizji wspaniałej, futurystycznej przestrzeni pracy i wypoczynku. Widzu spójrz na makietę i postaw sobie pytanie czego oczekujesz od takiej przestrzeni.
Kinga Kluczkowska z kl. III zaprasza wyobraźnię widza do snucia utopijnej wizji wspaniałej, futurystycznej przestrzeni pracy i wypoczynku. Widzu spójrz na makietę i postaw sobie pytanie czego oczekujesz od takiej przestrzeni.
Kinga Kluczkowska z kl. III zaprasza wyobraźnię widza do snucia utopijnej wizji wspaniałej, futurystycznej przestrzeni pracy i wypoczynku. Widzu spójrz na makietę i postaw sobie pytanie czego oczekujesz od takiej przestrzeni.
Magdalena Piróg z kl.II w swojej video instalacji stawia pytanie o to, czy możliwe jest wylogowanie naszych głów i emocji ze smartfonów?
Magdalena Piróg z kl.II w swojej video instalacji stawia pytanie o to, czy możliwe jest wylogowanie naszych głów i emocji ze smartfonów?
Malwina Gulińska z kl. II w eksperymentalnej formie wykorzystującej mieszane media ( w tym liny i sznurki) poddaje refleksji sytuację bez wyjścia, przeszłość, uczucie "splątania - uwikłania" i bagaż emocjonalny, który nam towarzyszy.
Malwina Gulińska z kl. II w eksperymentalnej formie wykorzystującej mieszane media ( w tym liny i sznurki) poddaje refleksji sytuację bez wyjścia, przeszłość, uczucie "splątania - uwikłania" i bagaż emocjonalny, który nam towarzyszy.
Martyna Chodorowska z kl. II tworzy intermedialną instalację w której makieta, film poklatkowy, environment - pachnący bzem, kwitnący ogród zabierają widza do krainy spokoju i wyciszenia. Migdałowiec pojawiający się w jej pracy nawiązuje do twórczości Vincenta van Gogha i jest symbolem nadziei.
Victoria Knycińska z kl. II w swojej pracy łączącej rzeźbę i ready made wykorzystuje bardzo minimalistyczne środki i opowiada o poszukiwaniu wyjścia z sytuacji pozornie niemożliwej do rozwiązania.
Victoria Knycińska z kl. II w swojej pracy łączącej rzeźbę i ready made wykorzystuje bardzo minimalistyczne środki i opowiada o poszukiwaniu wyjścia z sytuacji pozornie niemożliwej do rozwiązania.
Uczennice biorące udział w projekcie rozwinęły wiedzę dotyczącą sztuki konceptualnej i jej zbiorów w polskich instytucjach wystawienniczych, umiejętność planowania własnej pracy, aranżowania wystawy, myślenia o kształtowaniu przestrzeni dla odbiorcy, umiejętność analizy dzieła sztuki, wzmocniły umiejętność prezentowania własnej pracy w kontakcie z publicznością, eksperymentowały z metodami twórczymi, które nie mieszczą się w szkolnej podstawie programowej.
Wydaje mi się, że dzięki tym spotkaniom otworzyłam się na różne metody, o których wcześniej nigdy nawet bym nie pomyślała. Zaintrygowała mnie twórczość Edwarda Krasińskiego i zmusiła do głębszego zastanowienia nad tym czym jest sztuka. Zdobyte doświadczenia wykorzystam w przyszłości, tworząc.
Victoria Knycińska, kl. II
(...) wycieczka do Krakowa była dla nas nie tylko okazją do zwiedzenia pięknych muzeów sztuki, ale także do poszerzenia naszej wiedzy i horyzontów. Zainspirowała nas do dalszego odkrywania sztuki (zwłaszcza konceptualnej) polskiej i światowej oraz do doceniania jej wartości i znaczenia. Była to także świetna zabawa, dzięki której mogliśmy spojrzeć na sztukę współczesną z różnych perspektyw zaczynając od zwiedzania po warsztaty.
Martyna Chodorowska, kl. II
Paulina Łuczak – koordynatorka projektu, nauczycielka historii sztuki.
Małgorzata Olewnik – nauczycielka podstaw projektowania i projektowania multimedialnego.
*Kinestezjon (1970) Wandy Gołkowskiej jest jedną z najciekawszych prac artystki należących do sztuki konceptualnej, opublikowany w katalogu wystawy "Sztuka Pojęciowa", zorganizowanej przez Jerzego Ludwińskiego w Galerii „Pod Moną Lizą”. Był to projekt kulistego pomieszczenia, z przeznaczoną dla widza elastyczną, przeźroczystą platformą. Widz znajdowałby się między dwoma projektowanymi na wewnętrzne powierzchnie kuli filmowymi obrazami: przedstawiającym niebo - na dole oraz ziemię - na górze. Praca ta dotyczyła, już wcześniej dla artystki istotnego, zagadnienia percepcji. W Kinestezjonie chodziło jednak nie o postrzeganie zewnętrznych form, ale przede wszystkim o doznania własnego ciała. Tytuł wyjaśniały przytoczone przez Gołkowską słownikowe definicje: "Kinestezja - poczucie pozycji i ruchów części ciała względem siebie. (...) Cenestezja - zmysł ogólny, całość nieokreślonych doznań, poczucie swego ciała".
Nigdy nie zrealizowany projekt Kinestezjonu, teoretycznie możliwy do zrealizowania, miał charakter poetycki i fantastyczny i, jak zauważył krytyk sztuki Paweł Polit, bliski był estetyce wzniosłości”.
