Aktualności

„Panoramiczny Happening Morski” był jednym z najważniejszych i najgłośniejszych wydarzeń artystycznych w Polsce pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku. Wydarzenie miało typową dla happeningu strukturę przedziałową, składało się z czterech, częściowo równolegle rozgrywających się akcji: Koncertu morskiego, Tratwy Meduzy, Barbujażu erotycznego i Kultury agrarnej na piasku. Charakterystyczny był również czynny udział publiczności oraz pierwiastek destrukcyjny, obecny we wszystkich fazach happeningu.

 

 

Wydarzenie doczekało się obszernej literatury krytyków sztuki i dokumentacji fotograficznej Eustachego Kossakowskiego. Morze, według tekstu Kantora narzuca się ruchem, rytmem i walorem dźwiękowym nieprzekraczającym jednak możliwości percepcji ludzkiej.

O czym dziś odbiorcom mówi Kantor w Panoramicznym Happeningu Morskim?

Pół wieku później uczennice i uczniowie Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Władysława Hasiora w Koszalinie 4 października 2021 roku w Łazach, nawiązali do słynnego performensu Kantora w autorskim projekcie edukacyjno-artystycznym pt. „Tańczący z falami”, nagrodzonym w II edycji Konkursu Programu Grantowego „Wena” Fundacji Rodziny Staraków pt. „Bliskość i relacje międzyludzkie”.

Był to wspaniały koncept o ogromnej wartości edukacyjnej i artystycznej, angażującej młodych twórców i nauczycieli. Ukazana została istota i wartość współtworzenia, a także dialog twórczy między wizją młodych twórców i koncepcjami wielkich artystów – Tadeusza Kantora i Patrona koszalińskiego plastyka – Władysława Hasiora.

W ramach projektu odbyły się warsztaty kostiumowe poprowadzone przez Małgorzatę Zelek. Uczniowie na plaży w Łazach zaprezentowali skrzydła ptaków, powstałe z odpadów poprodukcyjnych, ścinków tekstylnych, przetworzonego papieru, słomy. Zabieg scenograficzny nawiązał do słynnego koszalińskiego pomnika „Płomieniste ptaki” Władysława Hasiora.

 

 

Ważnym celem projektu była próba nawiązania dialogu z „Panoramicznym happeningiem morskim”. W projekt zostało zaangażowanych 75 osób. Happening nawiązywał do „struktury przedziałowej”- terminu, który wprowadził Allan Kaprow. Całe zdarzenie zostało podzielone na kilka części, odbywających się w różnych punktach plaży jednocześnie, często będących nieuchwytnymi wizualnie działaniami dla postronnego odbiorcy.

 

 

Uczniowie wraz z nauczycielami podzieleni byli na trzy grupy. Dwie grupy stanowiły ubrane na czarno postacie poruszające się z dwóch przeciwległych miejsc. Trzecią grupą były „ptaki” oraz reprezentatywne ośmiometrowe skrzydło niesione przez cztery osoby. Grupa pośrodku wykonywała improwizowany taniec, na który składały się powtarzające się gesty, ruchy, kroki, skoki, przebieżki, zastyganie, ożywanie. Tłem wizualnym i muzycznym były fale i szum morza. Zewnętrzne grupy miały ustalony wcześniej schemat poruszania się w równych mechanicznych krokach lecz zmodyfikowały go na luźny taniec, nadając całej sytuacji swobodny przebieg.

 

 

Do akcji przyłączyła się grupa uczniów ze słupskiego Liceum Sztuk Plastycznych, która niosła metaforyczny obraz „horyzontu”. Kulminacją było skrzyżowanie się wszystkich grup, które automatycznie zaczęły tworzyć łańcuch ludzi „blokujący dostęp do morza”.

 

W rolę samego Kantora wcielił się ubrany w czerń Tomasz Majerski, nauczyciel historii sztuki. Aktor z podniesioną ręką, dzwoniąc dzwonkiem, zdecydowanym krokiem wszedł do morza, zanurzając się całkowicie w morskich falach. Obraz poruszył zgromadzoną na plaży publiczność. Po koncercie morskim pozostał tylko gest. Sygnał syreny zakończył perfomans.

 

 

- Założeniem zdarzenia był gest plastyczny w określonej przestrzeni, pozbawiony sztywnych ram czasowych. Miał zacierać granicę między przestrzenią a czasem, między teatrem a para teatrem, między widowiskiem a „zdarzeniem”. Celem jego było wytworzenie relacji i bliskości między uczestnikami a odbiorcami, między uczestnikami a uczestnikami oraz między uczestnikami a naturą… miał zacierać granicę między sztuką a nie sztuką… postaci niczym plamy, czarne punkty (zapisane okiem kamery z lotu ptaka), pulsowały, przemieszczały się, tańczyły, krzyżowały, przecinały, łączyły aby ostatecznie rozprzestrzenić się bezpowrotnie… – czytamy w koncepcie projektu.

Dokumentacja filmowa projektu pt. Tańczący z falami

Jak pokazuje przykład koszalińskiego plastyka, przesłanie „Happeningu” Tadeusza Kantora jest aktualne, odczytywane na nowo, cały czas inspiruje i porusza młodych twórców oraz publiczność. Brawa dla młodzieży za sięganie do najwybitniejszych dzieł sztuki XX wieku.