Wystawy i wydarzenia

To, co niewidoczne, ukryte bywa w szparach, szczelinach, pęknięciach prowadzących w głąb, pod powierzchnię, na drugą stronę rzeczywistości.
Tej samej jednak.

 

Jolanta Brach-Czaina
z eseju „Wniknięcie”, z tomu „Szczeliny istnienia”
1992

              Najnowsza wystawa w Spectra Art Space zwraca nasz radar w stronę sztuki wrażliwego spojrzenia i uważnego odczuwania - w stronę twórczości dwóch wyjątkowych artystek - Teresy Rudowicz i Aliny Szapocznikow. Kobiet jednego pokolenia, mistrzyń formy przestrzennej, rysunku i kolażu. W tym dialogu towarzyszy im Jolanta Brach - Czaina - filozofka, feministka, autorka kultowego zbioru esejów „Szczeliny istnienia” z 1992 roku, uważanych za jedne z najważniejszych tekstów filozoficznych XX wieku. Autorka wytycza ścieżkę refleksji towarzyszącej wystawie. Jej rozważania prowadzą nas przez powszechne aktywności, takie jak codzienne „krzątactwo”. Zagląda w zakamarki i prześwietla szczeliny odsłaniając najgłębsze sensy istnienia. Nadrzędnym przekazem filozofki jest przekonanie, że bez względu na naszą świadomość, wartość życia ujawnia się w drobiazgach. Chwile, które wydają się być pozbawione głębszego znaczenia, okazują się nieodzowne dla budowania indywidualnej refleksji, dla stwarzania własnego „Ja”. 

Podobnie sztuka assamblażu Teresy Rudowicz, podnosi do rangi podmiotu drobiazgi codzienności, przedmioty, skrawki listów, precjoza, fragmenty dawnych pism, kostiumy, kobiecą bieliznę. Nadaje im wymiar egzystencjalny i metafizyczny. W swoich dziełach artystka łączyła elementy malarskie i kolaż, wykorzystując różnorodne faktury i nieoczywiste zestawienia. Jej prace emanują harmonią, tajemnicą i osobistą mitologią, która przekształca znaczenie użytych przedmiotów tworząc nowe sensy.

W pokrewny sposób Alina Szapocznikow eksperymentowała z nietypowymi materiałami, jak poliuretan, czy poliester, zatapiając w nich na przykład fotografie, czy bliskie przedmioty codziennego użytku. Stworzyła mocną, osobistą i odważną opowieść o kobiecym ciele. Zarówno tym w pełni dojrzałego piękna, jak i tym niszczonym nieuleczalną chorobą. Nigdy nie afirmując deklaratywnie feminizmu, tak silnie odczytywana w dziełach artystki perspektywa przyniosła jej międzynarodowe rozpoznanie. Jej  prace znajdują się w najważniejszych kolekcjach sztuki współczesnej na świecie, między innymi w Paryżu, Londynie, Nowym Jorku, czy Los Angeles. Szczególną rolę odegrała tu wystawa „Sculpture Undone” w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, na przełomie 2012/2013 roku. Co warte podkreślenia, Teresa Rudowicz debiutowała w nowojorskim muzeum znacznie wcześniej - podczas słynnej wystawy „Fifteen Polish Painters” w 1961 roku. W tym samym roku, także w MoMie, jej prace pokazano na znaczącej i definiującej nową formę artystyczną prezentacji „The Art of Assemblage”, zestawione z dziełami najważniejszych przedstawicieli i przedstawicielek tego nurtu.

Kuratorka wystawy Ania Muszyńska świadomie wybrała ikoniczną postać Aliny Szapocznikow jako punkt wyjścia, aby w sposób sugestywny przyciągnąć uwagę publiczności i skupić ją na dziełach Teresy Rudowicz. Jej twórczość, bogata w kontekst historyczny i intelektualny, stanowi integralny element dziedzictwa awangardowej sztuki polskiej i wymaga uważnej i współczesnej reinterpretacji.

Alina Szapocznikow i Teresa Rudowicz były nie tylko wybitnymi artystkami swojej epoki, ale także odważnymi pionierkami. Ich twórczość stanowiła rewolucję w sposobie wyrażania doświadczeń kobiet poprzez sztukę - eksploracji cielesności i erotyki. W ten sposób stały się symbolami i ikonami swojego pokolenia i czasu gwałtownych przemian lat 60-tych i 70-tych XX wieku, które wyznaczyły feministyczną perspektywę, nie tylko w sztuce.

„Mój gest kieruje się w stronę ciała ludzkiego, tej «sfery całkowicie erogennej», w stronę najbardziej nieokreślonych i najulotniejszych jego odczuć. Sławić nietrwałość w zakamarkach naszego ciała, w śladach naszych kroków po tej ziemi. Przez odciski ciała ludzkiego usiłuję utrwalić w przezroczystym polistyrenie ulotne momenty życia, jego paradoksy i jego absurdalność. (…) Usiłuję zawrzeć w żywicy odciski naszego ciała: jestem przekonana, że wśród wszystkich przejawów nietrwałości, ciało ludzkie jest najwrażliwszym, jedynym źródłem wszelkiej radości, wszelkiego bólu i wszelkiej prawdy, a to z powodu swej ontologicznej nędzy tak samo nieuniknionej, jak – w płaszczyźnie świadomości – zupełnie nie do przyjęcia.”
Alina Szapocznikow
kwiecień 1972

Wystawa prezentuje dzieła z kolekcji Anny i Jerzego Staraków, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie oraz kolekcji prywatnych.

Wystawie towarzyszy film „Ślad” z 1976 roku, w reżyserii Heleny Włodarczyk, z Archiwum Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi. 

Szczeliny istnienia. Teresa Rudowicz | Alina Szapocznikow - katalog wystawy

Na oprowadzanie po wystawie zapraszamy w terminach:
7 października 2023 (sobota), godz.11:00
14 października 2023 (sobota), godz.11:00 
4 listopada 2023 (sobota), godz.11:00
11 listopada 2023 (sobota), godz.11:00 
25 listopada 2023 (sobota), godz.11:00 

2 grudnia 2023 (sobota), godz.11:00
30 grudnia 2023 (sobota), godz.11:00

Informujemy, że w grudniu Starak Collection będzie niedostępna dla publiczności.  

Szczeliny istnienia. Teresa Rudowicz | Alina Szapocznikow
23 września - 31 grudnia 2023
Wystawa otwarta codziennie | 10:00 - 18:00
Wstęp wolny.

Fundacja Rodziny Staraków | Spectra Art Space
Bobrowiecka 6 | Warszawa

Zapraszamy!