Wystawy i wydarzenia

Współpraca Very Lehndorff (ur. 1939 r.) i Holgera Trülzscha (ur. 1939 r.) rozpoczęła się na przełomie lat 60. i 70. cyklem prac, które były dziełami performatywnymi, odbiegającymi od konwencjonalnych portretów Very Lehndorff, prezentującej modę pod pseudonimem „Veruschka”. Tłem dla zaaranżowanych z niezwykłą precyzją i starannością „żywych obrazów”, zawsze stanowiących główny element trwającego niekiedy nawet 20 godzin wydarzenia, były nietypowe, oryginalne wnętrza – takie jak opuszczona hala targów rybnych w Hamburgu (stalowa konstrukcja z XIX wieku) czy magazyn z używaną odzieżą i tkaninami w Prato nieopodal Florencji. „Za całą publiczność – ale jakże żywo reagującą i czynnie biorącą udział w zdarzeniu – mieliśmy kilku zawianych kloszardów i prostytutki z portowej dzielnicy, zaglądające przez wybite okna i komentujące performance śmiechem i nierzadko wulgarnymi słowami” – wspominają artyści. Wydarzenia te zostały uwiecznione na zdjęciach i filmach.

Aby uzyskać zamierzony efekt, twórcy musieli opanować skomplikowaną technikę anamorficznego rysunku i malowania bezpośrednio na ciele Lehndorff.

Ciało modelki tak doskonale wtapia się w tło, że można je dostrzec dopiero po bliższym przyjrzeniu się zdjęciom. To właśnie ten wysiłek niezbędny do zauważenia granic oddzielających ciało od tła starannie zakomponowanych płaszczyzn decyduje o całym uroku fotografii. Granica między ciałem i pokrywającą je maską kamuflażu jest „strategicznie ukryta”, przez co kompozycja ma charakter mimikry: tworzy iluzję, która „imituje”, a jednocześnie ujawnia tę strategię.

Rysunek anamorficzny musi spłaszczać trójwymiarową bryłę ciała, a więc wymaga precyzyjnego dostosowania do ustalonego z góry położenia obiektywu aparatu fotograficznego lub kamery. Po wykonaniu na ciele modelki rysunku anamorficznego zostaje ona pomalowana farbami dobranymi do tła, na którym będzie sfotografowana; przybrana poza nie może się zanadto zmieniać w trakcie sesji i musi być stale poprawiana, aby uzyskać zamierzone zniekształcenie anamorficzne. Najmniejsza zmiana ustawienia obiektywu powoduje, że forma ulega eksplozywnej transformacji, przybierając postać dysmorficznej barokowej rzeźby. (Severo Sarduy, „Sztuka hiperteliczna”).

Tematem wszystkich wystawionych dzieł jest konflikt między płaszczyzną i materią, a także między przedmiotem i podmiotem. Tło, na jakim Lehndorff i Trülzsch fotografują pomalowane ciało, jest ogromnie różnorodne, lecz zawsze precyzyjnie odwzorowane w anamorficznym zniekształceniu. Wszystkie formy sztuki wizualnej prezentowane są w kontekście performance: rysunek, rzeźba, malarstwo, spektakl oraz oczywiście fotografia i film, które w tym wypadku niejako zawierają w sobie pozostałe formy.

Ważnym aspektem obrazów z cyklu Sirius jest nie tylko farba pokrywająca ciało Very Lehndorff, lecz także wstawki i kompozycje z różnych materiałów zestawianych z belami tkanin piętrzących się do wysokości prawie ośmiu metrów we wspomnianym wcześniej magazynie w Prato. Należy również zwrócić uwagę na malowane ramy niektórych wielkoformatowych abstrakcyjnych fotografii. Kolory pokrywające ciało i linie oraz cienie namalowane na sfałdowanych tkaninach powodują, że modelka wydaje się znikać wśród zwojów tkanin. Pomalowane są również ramy, tak że kolory i linie na zdjęciu znajdują swoją kontynuację poza granicami zdjęcia, na jego marginesie – tak jakby próbowały zawładnąć nie tylko ciałem kobiety, ale także ramą zdjęcia.

W cyklu Mimicry-Dress-Art powierzchnie pokryte mistrzowskimi malowidłami Trülzscha powodują, że ciało Very Lehndorff znika, upodabniając się do gwiazd – symboli naszych czasów, i staje się parodią powielanych w mediach postaci celebrytów. Ciało Very Lehndorff niczym przezroczysta folia spowija formę każdej ikonicznej postaci, jednoczy się z tą osobą i staje się odegranym, namalowanym „aktem”, stworzonym przez Lehndorff i Trülzscha. Figura i gesty każdej sportretowanej postaci były drobiazgowo studiowane przez artystów; ich twarze i mimika odgrywane przez Lehndorff oraz perfekcyjna maska, charakteryzacja – to wszystko jest dziełem samej modelki i zarazem artystki. Vera Lehndorff „znika”, wcielając się w postać realistycznie namalowaną przez Trülzscha na jej ciele, ale „Veruschka” – również symboliczna postać naszych czasów – prześwituje pod tą maską, znikając, ale zarazem ironicznie wyolbrzymiając stereotypy, jakie w świecie mediów ucieleśniają sportretowane postacie; ironia staje się bezlitosną krytyką. Dobrze oddaje to podtytuł – w formie paradoksalnego sylogizmu – którym opatrzył dzieło Trülzsch: „Każdy chciałby być jak Mick Jagger, nawet Mick Jagger”.

W cyklu Oxydation anamorficzna technika rysunku i obrazu posłużyła do stworzenia najbardziej znanych dzieł artystów. Susan Sontag niezwykle trafnie opisała te prace we wstępie do książki zatytułowanej „Trans-Figurations”. Jej zdaniem dzieła te wyrażają „Pragnienie, by uciec od wyłącznie ludzkiej postaci: by stać się zwierzęciem, a nie osobą, przedmiotem (kamieniem? drzewem? metalem? materiałem?), a nie osobą; by pozbyć się osobowości”.

Żadne ze zdjęć nie było retuszowane cyfrowo ani modyfikowane w inny sposób. Ciało używane jest w charakterze płótna. Trülzsch porównuje stosowaną przez siebie technikę malarską do fresków. Podobnie jak w trakcie malowania fresku nie można dopuścić do wyschnięcia obrazu, gdyż wówczas farba mogłaby się złuszczyć; malowania nie można przerwać ani na chwilę. Podczas schnięcia farba położona na skórze zmienia zabarwienie i staje się jaśniejsza. Artysta musi z góry wkalkulować tę zmianę w efekt, który chce uzyskać.

Jak twierdzi Trülzsch: „Ciało uwalnia się od własnej materialności i staje się autonomicznym bytem malarskim i rzeźbiarskim”.

ORGANIZATOR: Fundacja Rodziny Staraków KURATOR WYSTAWY : Giorgio Pace

PROJEKT WYSTAWY: Boris Kudlička, inspirowany instalacją Holgera Trülzscha z roku 1991, zrealizowaną w l’Hôtel de Ville de Paris i zatytułowaną Verlichtung – Onement.

Fundacja Rodziny Staraków dziękuje za pomoc Andzie Rottenberg.

Behind the Appearances | Vera Lehndorff/Holger Trülzsch
Wystawa: 27 września – 30 listopada 2014 

SPECTRA ART SPACE

ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa
dostępna w każdą sobotę i niedzielę

w godz. 11:00-18:00
WSTĘP WOLNY

Behind the Appearances | Vera Lehndorff/Holger Trülzsch - wernisaż