Wystawy i wydarzenia

 

GRUPPA próbuje absurdalnie zbawić świat trzema ulubionymi kolorami: zielonym, czarnym i czerwonym. Popatrzcie, jaka jestem (myśli GRUPPA, malując), oto moja cała prywatna, osobista sztuka. Oto moje ciało, oto moja dusza, wchodźcie i bierzcie ze mnie wszyscy. Ta pozorna otwartość okazuje się być metodą na odciągnięcie od pustki malarstwa i od absurdu tworzenia. (...) 

Jest coś w słowach i obrazach GRUPPY, czemu nikt nie umie uwierzyć. Największe tragedie i najpełniejsze szczęście przyjmujemy w osłupieniu. Nie dowierzamy, by nasz twórczy pesymizm, zwątpienie mogły przynieść nam kiedykolwiek, jakąkolwiek zmianę. Staramy się malować to wszystko jak długo wystarcza nam sił na artyzm (...)

Kto chciał wiedzieć wszystko, nie zobaczy nic.

Włodzimierz Pawlak
„Oj dobrze już”, [1986] nr 6

  

GRUPPA – jedna z najbardziej charyzmatycznych i wyrazistych formacji artystycznych lat 80. XX wieku w Polsce, i szerzej w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Ryszard Grzyb, Paweł Kowalewski, Jarosław Modzelewski, Włodzimierz Pawlak, Marek Sobczyk i Ryszard Woźniak to malarze, którzy w historycznym momencie politycznego napięcia i społecznej niepewności wywołali język ekspresji, tworząc rozdzierająco szczerą i zuchwałą reakcję na rzeczywistość stanu wojennego, narodowego marazmu i kapitulacji cywilnej odwagi.

         Wystawa w Spectra Art Space prezentuje głównie dzieła artystów GRUPPY powstałe w kluczowym dla ich twórczości okresie. Jej członkowie buntowali się przeciw estetyce minimalizmu, proponując malarstwo gwałtowne, emocjonalne, nasycone kolorem, ironią i groteską, a jednocześnie rozszerzali swoją działalność o performatywne formy ekspresji – odczyty manifestów, pokazy, improwizowane happeningi. Ich obrazy to wizualne manifesty – w duchu „sztuki osobistej”, ale jednocześnie pozostające głęboko zanurzone w kontekście społecznym i w doświadczeniu ich rówieśników. Sześciu studentów warszawskiej ASP, wychowanków między innymi prof. Stefana Gierowskiego, czy Ryszarda Winiarskiego, odnalazło język sztuki, który okazał się niezwykle trafny i aktualny, czyniąc ich formację legendarną. Poprzez łączące ich wszystkich kody kulturowe - literackie, muzyczne, filmowe i filozoficzne fascynacje - malarstwo GRUPPY było czytelne i komunikatywne, stając się doświadczeniem tożsamościowym i formacyjnym dla całego pokolenia. Jak wspominał Jarosław Modzelewski w wydanym w 2013 roku wywiadzie - rzece: „ GRUPPA była miejscem, w którym dochodziło do spotkań rozmaitych idoli. Tam przychodził i Gombrowicz,  i Malewicz i Strzemiński, i Wróblewski. Można powiedzieć, że przez to GRUPPA składała się z większej liczby osób. (…) Wydaje mi się, ze ta „odnowa” odnosiła się do tradycji, do korzeni, że za nami stoją ludzie, którzy wcześniej robili sztukę i my jesteśmy im coś dłużni. (...) Intelektualnie i formalnie jesteśmy bardzo silnie powiązani z tradycją. GRUPPA była środowiskiem bardzo emocjonalnym, toteż te głosy z zaświatów też były intensywne i emocjonalne.”

        GRUPPA, działając na marginesie oficjalnego dyskursu artystycznego, wniosła do polskiej sztuki lat 80. radykalną szczerość i zaangażowanie. W czasie, gdy Polska żyła doświadczeniem Solidarności, a cała Europa Środkowo-Wschodnia balansowała między pragnieniem wolności a represją, ich twórczość rezonowała z nastrojami zbiorowymi i była celnym komentarzem do codzienności, polityki, historii i tożsamości. Obecne w ich pracach narodowe symbole, mity, czasem wręcz „świętości”, choć podważane i kwestionowane przez samych artystów, paradoksalnie jednoczyły, przypominając o ciężarze polskiej tradycji.  Na chwilę przed upadkiem muru berlińskiego i rozpadem sowieckiego imperium, malarstwo GRUPPY uchwyciło emocjonalną mapę lęków i nadziei Polaków. Bo kiedy naród wzywa, artyści odpowiadają – i stają się towarzyszami. I braćmi.

GRUPPA w Starak Collection  to konsekwentnie budowany od ponad piętnastu lat reprezentacyjny obraz tożsamości pokolenia. Ich obecność w kolekcji jest naturalnym rozwinięciem idei malarstwa Andrzeja Wróblewskiego - duchowego patrona tej formacji. To on był dla nich punktem odniesienia. Malarstwo figuratywne i zaangażowane, spod głoszonego przez niego hasła „Sztuka musi działać!” jako imperatywem, stało się dla członków GRUPPY cennym narzędziem reakcji na rzeczywistość.

Wśród prezentowanych na wystawie prac znajduje się jedno z najbardziej emblematycznych dzieł Marka Sobczyka – monumentalne płótno „Gdzie się jeszcze w Polsce biją” z 1988 roku. Ten obraz, powstały u progu transformacji ustrojowej, w symboliczny sposób obnaża absurd przemocy i dziedzictwa konfliktów, które ciążyły nad światem w latach 80-tych. W szczególny sposób na wystawie wybrzmiewa „Mon Cheri Bolshevique” Pawła Kowalewskiego z 1984 roku -  dzieło osadzone w tragicznym paradoksie polsko-rosyjskich relacji: pełne ironii, ale i przestrogi, balansujące między fascynacją rosyjską kulturą i duchowością a świadomością jej brutalnego, imperialnego dziedzictwa. Obok – pełne energii gwasze Ryszarda Grzyba, operujące ostrym humorem i literackim tytułem jako nośnikiem wielowarstwowych znaczeń. Ich ironiczna forma stanowi kontrapunkt wobec ciszy i napięcia obrazów Jarosława Modzelewskiego, takich jak monumentalny„Sen z bronią”. Postać w czerwonym garniturze z pistoletem zasłaniającym twarz, zredukowana niemal do znaku, przywołuje ducha odindywidualizowanych figur Wróblewskiego z jego „Rozstrzelań”, zderzając intymność jednostkowego koszmaru z uniwersalnym lękiem. W „Budowniczym” Ryszarda Woźniaka – dziele o skali fresku i intensywnej kolorystyce – pojawia się figura człowieka „do góry nogami” - uczestniczącego, być może, w budowie systemu, którego sensu nie rozumie i nad którego logiką nie panuje. Obraz ten staje się trafnym komentarzem do roli artysty i obywatela w świecie. „Chwila, w której człowiek i pies czują ten sam ból istnienia” Włodzimierza Pawlaka z 1986 roku to obraz, na którym malowane czarną ociekającą farbą kontury dwóch głów – ludzkiej i psiej – spotykają się na tle białego pasa malowanego wałkiem, przywołującego brutalistyczną estetykę PRL-owskiej cenzury. To celowe nawiązanie artysty do zamalowywanych przez milicję haseł ówczesnej opozycji, a jednocześnie egzystencjalny manifest.


Wystawa w Spectra Art Space to również kolejne spotkanie członków GRUPPY z Anią Muszyńską, jako kuratorką. Po raz pierwszy współpracowali wspólnie przy legendarnej i ważnej wystawie „Przyznajemy się do winy. Prosimy o wybaczenie. Obiecujemy poprawę” w Galerii Program w Warszawie, w 2002 roku, w 20. rocznicę pierwszych wspólnych wystąpień GRUPPY. Tamta ekspozycja na nowo rzuciła światło na figurację lat 80. w kontekście sztuki początku XXI wieku, ta obecna to prezentacja klasyków o ugruntowanej i niepodważalnej pozycji w polskiej historii sztuki.


GRUPPA to jedna z najważniejszych polskich formacji artystycznych lat 80., założona w 1982 roku przez sześciu studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych: Ryszarda Grzyba, Pawła Kowalewskiego, Jarosława Modzelewskiego, Włodzimierza Pawlaka, Marka Sobczyka i Ryszarda Woźniaka. Ich pierwsza wspólna wystawa, zatytułowana „Las, góra, chmura”, odbyła się 14 stycznia 1983 roku w warszawskiej pracowni Dziekanka, która była zdecydowaną reakcją na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce i stanowiła manifestację ich artystycznego buntu. GRUPPA działała intensywnie przez dekadę, do początku lat 90. Ich twórczość charakteryzowała się ekspresyjnym malarstwem, pełnym ironii i groteski, będącym odpowiedzią na absurdy rzeczywistości PRL-u. Najważniejsze wystawy GRUPPY : Las, góra, chmura”, Dziekanka, Warszawa, 1983; „Matka Premiera”, Warszawa, 1984; „Kobieta ucieka z masłem”, Warszawa, 1984; „Sztuka podziwu”, Warszawa 1985; „Tylko dzisiaj wieczorem kochanie”, Lublin 1985; „Twoim bohaterem hołoto jest nuda”, Poznań, 1986; „Grupa” Gruppen, Sztokholm, 1987; „Avanguardia polacca. Esposizione dell’arte indipendente polacca, Centro Direzionale Colleoni, Agrate Brianza, Włochy, 1987; Kuda Gierman, Gruppenkunstwerke, Kassel, Niemcy, 1987; „Gruppa. Zaraz po Wielkiej Nocy”, Dziekanka, Warszawa, 1992; „Gruppa” – Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, 1992/1993; „Przyznajemy się do winy. Prosimy o wybaczenie. Obiecujemy poprawę”, Galerii Program, Warszawa, 2002. W 2023 roku ukazała się pierwsza monografia poświęcona GRUPPIE, wydana przez Jerke Art Foundation, której premiera odbyła się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Anna i Jerzy Starakowie są właścicielami jednej z najważniejszych kolekcji polskiej sztuki współczesnej w kraju. Od ponad 15 lat jako mecenasi aktywnie wspierają instytucje kulturalne oraz znaczące wydarzenia. Od 2013 roku w ramach działań Spectra Art Space Fundacji Rodziny Staraków patronują programowi wystaw w warszawskiej siedzibie fundacji, przy ul. Bobrowieckiej 6. Od 2017 roku Fundacja Rodziny Staraków regularnie organizuje wystawy polskiej sztuki w ramach Biennale w Wenecji.  W czerwcu 2024 roku, w uznaniu zasług dla wzmacniania i kształtowania międzynarodowej obecności polskiej sztuki, znaczącego mecenatu kulturalnego oraz wspierania młodych artystek i artystów Anna Woźniak-Starak i Jerzy Starak zostali uhonorowani przez Ministrę Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hannę Wróblewską Złotymi Medalami „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

 

GRUPPA. Kto chciał wiedzieć wszystko, nie zobaczy nic.

Artyści: Ryszard Grzyb, Paweł Kowalewski, Jarosław Modzelewski, Włodzimierz  Pawlak, Marek Sobczyk, Ryszard Woźniak
14 czerwca - 12 października 2025 
kuratorka: Ania Muszyńska 
zespół kuratorski: Magdalena Marczak-Cerońska, Kama Kieremkampt

Wystawa otwarta codziennie | 10:00 - 18:00.
W środy wystawa otwarta w godz. 10:00 - 20:00
Wstęp wolny.

Fundacja Rodziny Staraków | Spectra Art Space
Bobrowiecka 6 | Warszawa